Yüksek riskli tokenlar, yaratıcıları tarafından kasıtlı olarak gizli kötü amaçlı mekanizmalar veya arka kapı kodlarıyla tasarlanmış kripto para birimleridir. Bu unsurlar akıllı sözleşmeye gömülüdür ve uzaktan tetiklenebilir, böylece ekip varlığı usulsüz kazanç elde etmek için manipüle edebilir. Bu tokenlar, çekici pazarlama kampanyaları, aktif topluluklar ve kısa vadeli fiyat artışları ile desteklenerek genellikle meşru görünseler de, önemli tehlikeler barındırırlar. Etkinleştirildikten sonra, bu gizli özellikler ani fon kaybına veya varlıkların dondurulmasına yol açabilir ve yatırımcılara pek çare bırakmayabilir.

Yaygın Yüksek Riskli Token Türleri

Honeypot Token

Genellikle, serveti çeken ancak asla serbest bırakmayan efsanevi Çin yaratığının adından esinlenerek sembolik olarak "Pixiu tokenları" olarak adlandırılan honeypot tokenları, özellikle aldatıcı bir kripto dolandırıcılığı türüdür. Bu varlıklar tek yönlü bir tuzak olarak tasarlanmıştır: satın alma işlemi basittir; ancak kötü amaçlı mekanizma etkinleştirildiğinde satış teknik olarak imkansız hâle gelir.

Genel olarak, yatırımcı "sıradaki büyük fırsat" olarak tanıtılan bir token'ı keşfeder ve erken satın almaya karar verir. Fiyat yükseldikçe, yatırımcı kârını almaya çalışır ancak her satma işleminin bloklandığını fark eder. Sonunda, tokenlar likit olmaktan tamamen çıkar ve yatırımcıların cüzdanlarında değersiz rakamlar dışında hiçbir şey kalmaz.

Bu dolandırıcılığın gerçek hayattan bir örneği, akıllı sözleşmesinde gizli bir kara liste işlevi bulunan GROKAI token'ıdır. Yeterli sayıda yatırımcıyı çektikten sonra, yaratıcıları bu özelliği etkinleştirerek belirli adreslerin satmasını engellediler, böylece fonlarını etkili bir şekilde tuzağa düşürdüler ve ekibin kârla çıkmasını sağladılar.

Erken Kilit Açma Dolandırıcılığı

Erken kilit açma dolandırıcılığı, daha gizli ve sofistike bir kripto para birimi dolandırıcılığı türüdür. Meşru projelerde, token kilitleme süreleri standart bir uygulamadır. Bu süreler, erken dönem yatırımcıların ve ekip üyelerinin çıkıştan hemen sonra büyük miktardaki varlıklarını nakde çevirmelerini engelleyerek fiyat istikrarını ve yatırımcı güvenini artırır.

Ancak dolandırıcılık planlarında bu kilitleme mekanizmaları genellikle aldatıcıdır. Kötü niyetli aktörler, akıllı sözleşmeye gizli arka kapılar veya yönetici geçersiz kılma işlevleri yerleştirerek, belirtilen vesting programlarını atlatmalarını ve tokenları planlanandan önce açmalarını sağlar.

Token fiyatı istenen seviyeye ulaştığında, içerideki kişiler sözde kilitli olan varlıklarını aniden piyasaya atarak satarlar. Arzdaki bu artış, fiyatların hızla düşmesine neden olarak manipüle edilmiş kilit açma koşullarından habersiz olan bireysel yatırımcılara önemli zararlar verir.

Likidite Rug-pull Tokenları

Rug-pull dolandırıcılıkları genellikle, bir proje ekibinin Uniswap veya PancakeSwap gibi merkeziyetsiz bir borsada kendi token'ını ETH veya USDT gibi yerleşik bir varlıkla eşleştirerek bir likidite havuzu oluşturmasıyla başlar. Bu, temel bir alım satım ortamı oluşturur ve meşruiyet görüntüsü verir.

Promosyonlar yoğunlaştıkça ve daha fazla yatırımcı piyasaya girdikçe, token fiyatı genellikle belirgin bir artış gösterir. Özellikle stabil coinler veya mavi çip kripto para birimleri şeklinde önemli miktarda dış sermaye havuza girdikten sonra, ekip hiçbir uyarıda bulunmadan tüm likiditeyi aniden çeker. Bir göleti boşaltıp balıkları karaya çıkarmak gibi, bu eylem tüm piyasa desteğini ortadan kaldırarak token'ın değerinin neredeyse anında çökmesine neden olur.

Bunun en belirgin örneği, 2021 yılında AnubisDAO'nun Uniswap likidite havuzunda yaklaşık 60 milyon dolarlık ETH biriktirmesiyle yaşandı. Çıkıştan sadece 24 saat sonra, ekip tüm likiditeyi kaldırarak toke'ı değersiz hâle getirdi ve yatırımcılar için felaketle sonuçlanan kayıplara yol açtı.

Enflasyonist Dolandırıcılık Tokenları

Enflasyonist dolandırıcılık tokenları, dürüst olmayan geliştirme ekipleri için kontrolsüz bir "para basma makinesi" işlevi görür. Bu projeler genellikle "sabit arz" gibi özellikleri açıkça tanıtıyor veya "enflasyonist olmadığı" iddiasında bulunuyor olsa da, akıllı sözleşmelerinde sınırsız token mint etmeye izin veren gizli işlevler bulunur. Yatırımcılar, ekosistemin sağlıklı olduğuna inandırılır—işlem hacmi artar, fiyat yükselir ve token ekonomisi sağlam görünür—ta ki ekip gizli mekanizmayı tetikleyene kadar.

Yaratıcılar, önceden uyarıda bulunmadan büyük miktarda yeni token mint ederek piyasayı doldurur ve bu da anında ve ciddi bir fiyat değer kaybına neden olur. Bu hızlı seyreltme, yatırımcıların elindeki varlıkları neredeyse değersiz hâle getirerek büyük zarara yol açar. Dikkate değer bir örnek, YFII'nin bir çatallanması olan YYFI'de yaşandı. Ekip, aşırı mint etme yetkisini kullanarak önemli kazançlar elde ettikten sonra token'ın değerini çökertmişti.

Yüksek Riskli Tokenlardan Nasıl Kaçınılır?

DYOR Adımlarını Uygulayın ve Projeyi Anlayın

Dijital varlıklara yatırım yapmak, özenli ve kapsamlı bir araştırma gerektirir. Herhangi bir fon ile projeye katılmadan önce, projeyi iyice araştırdığınızdan emin olun:

• Proje Ekibini Araştırın: Mesleki profillerin ve herkese gösterdikleri bilgilerin ötesine bakın. Çekirdek ekip üyelerinin gerçek kimliklerini ve geçmiş performanslarını, özellikle önceki blok zinciri projelerindeki deneyimlerini ve elde ettikleri sonuçları doğrulayın.
• Token Ekonomisini Analiz Edin: Token'ın toplam arzını, dolaşımını, kilit açma programını ve kullanım alanlarını inceleyin. Token'ın yalnızca spekülatif bir araç görevi görmekten ziyade, pratik uygulamalara ve sürdürülebilir büyüme mekanizmalarına sahip olmasına dikkat edin.

Akıllı Sözleşme Güvenliğini Önceliklendirin

Bir projenin akıllı sözleşmeleri, projenin güvenilirliğinin ve teknik güvenliğinin temelini oluşturur.

• Açık Kaynak Statüsünü Doğrulayın: Etherscan veya BSCScan gibi blok zinciri gezginlerini kullanarak sözleşmenin tamamen açık kaynaklı olup olmadığını doğrulayın. Kaynak kodunu gizleyen projelerden kaçının.
• Güvenlik Araçlarından Yararlanın: Token Sniffer veya Go+ gibi token tarama platformlarını kullanarak gizli mint etme işlevleri, aşırı izinler veya kara liste mekanizmaları gibi yaygın riskleri tespit edin.

Saygın Firmalardan Denetim Talep Edin: Tanınmış güvenlik kuruluşlarının titiz üçüncü taraf akıllı sözleşme denetimlerinden geçmiş projeleri tercih edin.

Rasyonel Yatırım Yapın ve Riski Yönetin

Dalgalı ve duygusal bir piyasada, rasyonel karar vermek en büyük avantajınızdır. Yatırımlarınızı her zaman kişisel durumunuz ve hedeflerinizle uyumlu hâle getirin:

• Kişisel Risk Toleransını Değerlendirin: Kaybetmeyi göze alabileceğinizden fazla yatırım yapmayın. Finansal ve zihinsel sağlığınız her zaman öncelikli olmalıdır.
• Portföyünüzü Çeşitlendirin: Yoğunlaşmış riski azaltmak için yatırımları çeşitli varlık türleri, geliştirme aşamaları ve blok zinciri ekosistemleri arasında dağıtın.
• Duygusal Disiplini Koruyun: Kısa vadeli gürültüyü görmezden gelin ve uzun vadeli değere odaklanın. FOMO (kaçırma korkusu) veya FUD (korku, belirsizlik ve şüphe) tarafından yönlendirilen dürtüsel eylemlerden kaçının. Kararları duygulara değil, araştırma ve temel analize dayandırın.

Bu uygulamaları benimseyerek, yatırımlarınızın güvenliğini artırmakla kalmaz, aynı zamanda piyasayı daha kapsamlı bir şekilde değerlendirebilirsiniz. Blok zinciri alanında, en başarılı yatırımcılar sadece kâr peşinde koşmazlar, aynı zamanda bilgi, disiplin ve dengeli risk yönetimi de peşindedirler.

Sonuç

Web3 serüveninizde dolandırıcı tokenlara yer yoktur. İlk bakışta zararsız hatta çekici görünebilirler ancak bu varlıklar nihayetinde yanıltmak için tasarlanmış dijital dağınıklıklardır. Onlara tıklamaktan, onları almaktan veya onlarla etkileşime girmekten tamamen kaçının. Dikkatli davranarak ve doğru koruma araçlarını kullanarak, cüzdanınızı temiz tutabilir, kripto paralarınızı güvende tutabilir ve gerçekten önemli olana, yani çöp kriptoların dikkatinizi dağıtmasına izin vermeden blok zinciri teknolojisinin gerçek değerini keşfetmeye odaklanabilirsiniz. Dolandırıcılıkları ait oldukları çöp kutusuna geri gönderin.

Ek Makale Önerileri

• WEEX Güvenlik Uyarısı – SMS Spoofing
• Kripto Alım Satım Stratejisinde Ustalaşın: Temel Bilgilerden Spot İşlemlere
• Her Kripto Trader'ın Bilmesi Gereken 10 Terim